Van cổng tay quay là loại van được vận hành thủ công bằng tay thông qua bộ phận vô lăng, đem lại hiệu quả vận hành nhanh chóng và dễ dàng. Với khả năng đáp ứng được hầu hết các yêu cầu của các hệ thống loại van này được ứng dụng hầu hết trong các lĩnh vực khác nhau từ công nghiệp đến dân dụng. Cùng FAF Valve tìm hiểu chi tiết loại van này trong bài viết dưới đây.
Giới thiệu về van cổng tay quay
Van cổng tay quay là loại van được ứng dụng phổ biến trong các hệ thống công nghiệp hiện nay. Dòng van này sử dụng bộ phận điều khiển tay quay để đóng mở các dòng lưu chất khác nhau như chất lỏng, hơi, khí, hạt rắn.
Van được thiết kế với hai dạng chính là van cổng ty nổi và van cổng ty chìm, làm từ các vật liệu cao cấp khác nhau như inox, gang, thép, nhựa,…với nhiều phương thức kết nối như nối ren, nối bích, nối hàn. Tùy vào quy mô, nhu cầu và mục đích sử dụng mà lựa chọn loại van cổng tay quay có đặc tính riêng biệt.
Van được khuyến cáo sử dụng trong mục đích đóng hoặc mở hoàn toàn lưu chất và không phù hợp để điều tiết dòng lưu chất, việc này sẽ gây mài mòn đĩa van khiến cho van không thể đóng chặt xuống thân van gây rò rỉ lưu chất.
Với những ưu điểm về thiết kế và phương thức vận hành đơn giản van cổng điều khiển dạng tay quay được ứng dụng rộng rãi từ những hệ thống sản xuất có quy mô lớn đến những hệ thống dân dụng nhỏ lẻ.
Một số tên gọi khác của van cổng tay quay:
- Van cửa tay quay
- Van chặn tay quay
Van cổng điều khiển bằng tay quay có nhiều loại, mỗi loại sẽ có có thiết kế, chất liệu và thông số kỹ thuật riêng biệt. Để hiểu rõ hơn, bạn có thể tham khảo thông tin trong bảng dưới đây:
| Kích cỡ van | DN15 – DN1000 |
| Chất liệu | Gang, thép, inox, đồng, nhựa |
| Kiểu điều khiển | Tay quay |
| Ty van | Ty nổi, ty chìm |
| Kiểu kết nối | Nối bích, nối ren |
| Tiêu chuẩn kết nối | JIS, BS, DIN, ANSI |
| Áp lực làm việc | PN10, PN25, PN40 |
| Bảo vệ ăn mòn | Sơn epoxy |
| Nhiệt độ | Max 400°C (tùy theo vật liệu thân, đĩa van) |
| Ứng dụng | Nước sạch, nước thải, hóa chất |
| Xuất xứ | Thổ Nhĩ Kỳ, Đài Loan, Trung Quốc, Nhật Bản, Malaysia,… |
Các bộ phận cấu tạo van cổng tay quay
Hầu hết các loại van cổng hiện nay đều được cấu tạo giống nhau, bao gồm các bộ phận chính như thân van, đĩa van, trục van, tay quay, bộ phận làm kín,…Dưới đây là chi tiết chất liệu và nhiệm vụ của các bộ phận của van cổng tay quay.
Thân van
Thân van là bộ phận cốt lõi của van chặn tay quay, quyết định hình dáng, kích thước và chức năng của toàn bộ thiết bị. Nó được chế tạo từ các vật liệu có độ bền cao như inox, gang, thép, đồng hoặc nhựa, tùy thuộc vào điều kiện làm việc của môi trường.
Hai đầu kết nối ờ thân van thường được thiết kế với hai mặt bích hoặc lỗ ren để kết nối với đường ống, đồng thời kết cấu bên trong thân van cổng tay quay bao gồm buồng van, lỗ thông, và các rãnh để lắp đặt các bộ phận khác của van như đĩa van, trục van, gioăng,…
Thân van bảo vệ các bộ phận bên trong khỏi tác động của môi trường bên ngoài như áp suất, nhiệt độ, ăn mòn, tạo ra một cấu trúc vững chắc để các bộ phận khác hoạt động hiệu quả.
Để tăng tuổi thọ và tính thẩm mỹ, thân van thường được phủ một lớp sơn epoxy hoặc các loại sơn chống ăn mòn khác.
Đĩa van
Đĩa van là bộ phận chuyển động thực hiện nhiệm vụ chính của van cổng. Đây là bộ phận trực tiếp tiếp xúc và điều khiển dòng chảy của lưu chất do đó thường được làm từ các vật liệu có khả năng chống ăn mòn cao như inox, gang, hoặc các loại hợp kim đặc biệt để đảm bảo độ bền và hoạt động ổn định trong các môi trường làm việc khắc nghiệt.
Khi đĩa van đóng lại, nó sẽ chặn hoàn toàn dòng chảy, và khi mở ra, nó sẽ cho phép lưu chất đi qua.
Trục van
Trục van là bộ phận trung tâm của van cổng tay quay, có nhiệm vụ kết nối và truyền động giữa bộ phận điều khiển và đĩa van. Trục van thường được làm từ các loại kim loại cứng, bền như thép không gỉ để đảm bảo khả năng chịu lực, chịu mài mòn và hoạt động ổn định trong môi trường làm việc khắc nghiệt.
Tay quay
Là bộ phận giúp chúng ta điều khiển van cửa đóng mở bằng tay. Khi xoay vô lăng theo chiều kim đồng hồ, van sẽ đóng lại, và khi xoay ngược chiều kim đồng hồ, van sẽ mở ra. Bộ phận này thường được làm bằng kim loại chắc chắn để đảm bảo độ bền và khả năng chịu lực.
Vật liệu làm kín
Vật liệu làm kín là những lớp vật liệu đàn hồi được đặt giữa các mặt bích của van và đầu nối, có chức năng tạo ra một lớp chắn kín, ngăn không cho chất lỏng hoặc khí rò rỉ ra ngoài khi van đóng. Các vật liệu làm kín phổ biến bao gồm cao su EPDM, Teflon, NBR,…
Nguyên lý hoạt động van cổng tay quay
Nguyên lý hoạt động của van cổng tay quay có thể hiểu đơn giản là nguyên lý di chuyển lên xuống của đĩa van. Khi đĩa van bên trong thân thân van được nâng lên bởi lực tác động tay quay truyền xuống trục, van sẽ được đóng mở dễ dàng. Đặc biệt khi van chặn tay quay hoạt động đóng sẽ không gây ra hiện tượng búa nước.
Cách thức vận hành van cửa tay quay như sau:
- Mở van: Thực hiện quay tay quay theo chiều kim đồng hồ, trục van sẽ chuyển động lên trên, kéo theo đĩa van di chuyển khỏi vị trí chắn ngang cửa van, tạo lối thông cho lưu chất.
- Đóng van: Quay tay quay ngược chiều kim đồng hồ, trục van sẽ di chuyển xuống, đẩy đĩa van ép chặt xuống thân van, đưa van trở về vị trí đóng ban đầu, chặn dòng chảy.
4 loại van cổng tay quay phổ biến trên thị trường
Hiện nay van cửa tay quay được phân chia thành rất nhiều loại khác nhau, tuy nhiên có 4 loại van cổng tay quay được sử dụng phổ biến do có tính ứng dụng và hiệu suất vận hành cao, bao gồm:
Van cổng tay quay nối ren
Van cổng tay quay nối ren là loại van phổ biến, được kết nối với đường ống thông qua các ren xoắn. Ưu điểm của loại van này là dễ dàng lắp đặt, tháo lắp và chi phí tương đối thấp. Tuy nhiên, khả năng chịu áp lực của chúng thường hạn chế hơn so với các loại van khác.
Van nối ren thường được sử dụng trong các hệ thống đường ống có đường kính nhỏ và áp suất thấp, như hệ thống cấp nước gia đình, hệ thống tưới tiêu nhỏ.
Van cổng tay quay nối bích
Van cổng tay quay nối bích được kết nối với đường ống bằng các mặt bích. Loại van này có khả năng chịu áp lực cao hơn, độ kín khít tốt hơn so với van nối ren. Tuy nhiên, quá trình lắp đặt phức tạp hơn và yêu cầu độ chính xác cao.
Van nối bích thường được sử dụng trong các hệ thống công nghiệp, nhà máy, nơi yêu cầu độ bền cao và chịu được áp suất lớn.
Van cổng tay quay ty nổi
Van cổng tay quay ty nổi có trục van nhô ra khỏi thân van khi vận hành mở van, giúp người vận hành dễ dàng quan sát và xác định được vị trí đóng mở của van. Ưu điểm của loại van này là dễ dàng vận hành và kiểm tra. Tuy nhiên, trục van nhô ra ngoài cũng dễ bị hư hỏng do tác động ngoại lực và cần khoảng không gian rộng hơn đủ để van hoạt động.
Van ty nổi thường được sử dụng trong các hệ thống yêu cầu kiểm soát và vận hành thường xuyên.
Van cổng tay quay ty chìm
Van cổng tay quay ty chìm có trục van nằm hoàn toàn bên trong thân van. Loại van này có độ bền cao, ít bị hư hỏng và có tính thẩm mỹ cao hơn so với van ty nổi. Tuy nhiên, việc quan sát vị trí đóng mở của van sẽ khó khăn hơn.
Van ty chìm thường được sử dụng trong các hệ thống yêu cầu độ bền cao và không cần quan sát trực tiếp vị trí của van.
Để phân biệt nhanh 04 loại van, bạn có thể tham khảo bảng so sánh sau:
| Loại van | Ưu điểm | Nhược điểm | Ứng dụng điển hình |
| Nối ren | Dễ lắp đặt, giá rẻ | Chịu áp lực kém | Hệ thống cấp nước gia đình, tưới tiêu |
| Nối bích | Chịu áp lực cao, độ kín tốt | Lắp đặt phức tạp, đòi hỏi có chuyên môn | Hệ thống nhà máy, công nghiệp |
| Ty nổi | Dễ quan sát, vận hành | Dễ hư hỏng | Hệ thống yêu cầu kiểm soát thường xuyên |
| Ty chìm | Bền bỉ, thẩm mỹ | Khó quan sát | Hệ thống yêu cầu độ bền cao |
Lưu ý khi lựa chọn loại van: Việc lựa chọn loại van cổng tay quay phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
- Đường kính ống: Lựa chọn loại van cổng tay quay phụ thuộc vào kích thước đường ống. Van nối ren thường dùng cho đường ống nhỏ, van nối bích dùng cho đường ống lớn.
- Áp suất làm việc: Van chặn tay quay lắp đặt cần đáp ứng được áp suất hoạt động của hệ thống. Van nối bích có khả năng chịu được áp suất cao hơn so với loại van cổng nối ren, phù hợp cho những hệ thống lớn.
- Môi trường làm việc: Nếu môi trường khắc nghiệt, có tính chất ăn mòn và oxy hóa cao nên chọn loại van cổng ty chìm để đảm bảo độ bền cho van.
- Yêu cầu về vận hành và bảo trì: Trong các hệ thống yêu cầu độ quan sát trạng thái của van để phục vụ cho quá trình vận hành của hệ thống thì nên sử dụng loại van cổng ty nổi.
Ngoài ra dựa vào chất liệu sản xuất, van cổng tay quay được chia thành nhiều loại khác nhau, phổ biến như:
- Van cổng tay quay gang: Được đúc từ gang cầu, gang xám hoặc gang trắng, van gang có giá thành rẻ, dễ gia công và thường được sử dụng trong các hệ thống có áp suất và nhiệt độ làm việc không quá cao, như hệ thống cấp nước dân dụng, hệ thống tưới tiêu.
- Van cổng tay quay inox: Với thân van làm hoàn toàn bằng inox, loại van này có khả năng chống ăn mòn, chịu nhiệt tốt, rất phù hợp với các môi trường làm việc khắc nghiệt, có tính axit hoặc kiềm, hoặc các hệ thống yêu cầu vệ sinh cao. Van inox thường được sử dụng trong ngành thực phẩm, hóa chất, dược phẩm.
- Van cổng tay quay thép: Được sản xuất từ thép, loại van này có khả năng chịu áp suất và nhiệt độ rất cao, lên đến 450°C hoặc 40bar. Van thép thường được sử dụng trong các hệ thống có yêu cầu kỹ thuật cao, như hệ thống dẫn dầu, hơi nóng trong các nhà máy công nghiệp.
Ứng dụng của van cổng tay quay trong các hệ thống
Van cổng tay quay là một loại van cơ bản nhưng lại có vai trò vô cùng quan trọng trong nhiều hệ thống đường ống. Nhờ cấu tạo đơn giản, hoạt động ổn định và chi phí hợp lý, van cửa tay quay được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Dưới đây là một số ứng dụng điển hình của van cổng tay quay:
Trong các hệ thống cấp thoát nước
- Cấp nước sinh hoạt: Điều khiển dòng chảy nước vào các tòa nhà, khu dân cư.
- Cấp nước công nghiệp: Điều khiển dòng nước làm mát, nước sản xuất trong các nhà máy.
- Hệ thống thoát nước: Ngăn chặn dòng chảy ngược, điều chỉnh lưu lượng nước thải.
Trong các hệ thống công nghiệp
- Hệ thống xử lý nước thải: Điều khiển dòng chảy nước thải vào các bể lắng, bể lọc.
- Hệ thống hơi nước: Điều khiển dòng hơi nước vào các thiết bị sản xuất.
- Hệ thống hóa chất: Điều khiển dòng chảy các hóa chất trong quá trình sản xuất.
- Hệ thống dầu khí: Điều khiển dòng chảy dầu, khí trong các đường ống.
Trong các lĩnh vực khác
- Nông nghiệp: Điều khiển dòng nước tưới tiêu.
- Xây dựng: Điều khiển dòng nước trong các công trình xây dựng.
- Tàu thủy: Điều khiển dòng nước làm mát, nước ballast.
Tóm lai, van cổng tay quay là loại van có cấu tạo khá đơn giản tuy nhiên chúng đem lại hiệu suất hoạt động cao. Với khả năng vận hành đơn giản van chặn tay quay được nhiều khách hàng và đơn vị tin dùng. Ngoài ra để lựa chọn được loại van lắp đặt phù hợp cần xem xét đến các yêu cầu và đặc điểm của hệ thống. Liên hệ ngay với HOTLINE của chúng tôi để được tư vấn và báo giá van cửa tay quay chính hãng, giá tốt.
